Is bloot gewoon uniek en oké?

Op Twitter (en allerlei andere kanalen) is vorige week een strijd losgebarsten rondom het programma ‘Gewoon. Bloot.’ Eerst kwam een massaal protest tégen los, daarna een reactie hierop van mensen die vóór zijn. Een kort krantenartikel hierover las ik vorige week zaterdag en het hield me een beetje bezig.

Ik was nieuwsgierig naar het programma. Wat was de bedoeling ervan? Waarom was het begonnen? Presentator Edson da Graça en deelnemer Gerben Bakker maakten me eigenlijk wel enthousiast met hun uitleg op NOS radio Eén journaal[1]:

– ‘… dat elk lichaam uniek en oké is.’

– ‘… dat ze ook dit soort vragen aan ouders gaan stellen, dat ze het durven.’

– ‘… Voel je goed bij je eigen lichaam. Ieder lichaam is mooi zoals die is. Wees er trots en zuinig op.’

– ‘… in een veilige omgeving.’

– ‘… zien het perfecte lichaam. Kinderen denken dat dit gewoon is.’

De presentator verwijst naar de sociale media. Als dat hun beeld van lichamen gaat bepalen, dan zien ze alleen de perfectie. Kinderen gaan denken dat dat gewoon is. In de uitzending zijn bewust ‘gewone’ mensen gekozen, van oud tot jong, van man tot vrouw.

Daarnaast komt ook nog even langs dat ze kinderen willen helpen om hun vragen te stellen aan hun ouders, ‘doordat ze weten dat dit gewoon is.’ Als kinderen dit thuis bekijken, komt er misschien wel gesprek.

Tot zover heb ik geen moeite met dit programma. Flauw om te zeggen misschien, want de manier waarop doelen nagestreefd worden, kan bepalend zijn. Maar toch… een gesprek kan zoveel rustiger verlopen als we eerst proberen te begrijpen wat de ander drijft. Zomaar ontdekken we dan overeenkomsten.

Tegelijk heb ik ook allerlei vragen. In dit programma is ervoor gekozen om ‘via’ wildvreemde lichamen een doel te bereiken bij kinderen en hun ouders. De presentator noemt dat hij zelf ook naakt door het huis gaat. Zou hij het ook oké vinden als een wildvreemde man of vrouw regelmatig naakt door het huis loopt, vroeg ik me af? In hoeverre zou dat anders voelen en waarom? Zou dat prettig voelen, met zijn kinderen erbij?

Ook op Twitter komt dit argument voorbij, maar dan gaat het altijd om mensen uit de eigen familie. Genoemd wordt dat bekend zijn met het naakt van je familie helpt als je later hulpbehoevende ouders hebt. Wennen aan het naakt kan dan geen kwaad. Maar nogmaals… dat is eigen. Is dat te vergelijken? Iemand zei over dit programma: ‘Naakt lijkt oké, maar ik vind naakt privé.’

Op LinkedIn[2] kwam ook nog een ander ‘tegenargument’ langs, waar ik graag de visie van de samenwerkende organisatie Rutgers over zou willen horen: ‘Het kan schadelijk zijn voor kinderen door ze te confronteren met dingen waar ze nog niet aan toe zijn, omdat daardoor essentiële voorgaande delen van de ontwikkeling worden overgeslagen wat uiteindelijk juist zorgt voor onzekere kinderen. Daarnaast is er het kwetsbaarheidsprincipe van naaktheid. Naaktheid dient in kwetsbaarheid en bescherming verkend te worden. Tip: lees ontwikkelingsstadia Erik Erikson.’

Ik merk dat ik meer vragen aan Rutgers heb. Op hun site lees ik in een blog[3] (uit 2014, dat wel) over het belang van privacy voor kinderen, hun eigen grenzen. Ik denk aan het woord ‘privé’, dat breed gebruikt wordt in voorlichting aan kinderen. Je lijf is van jou, het is privé, dat hoeft een ander niet te zien. Maar wat leer je kinderen met dit programma?

Rutgers geeft in dit blog ook aan dat kinderen veel onderwerpen rondom het lichaam nog niet als seksueel bestempelen. Dat klopt, maar geldt dat ook voor kinderen uit groep 7 en 8? Is dat niet bij uitstek een groep waar dit aan het veranderen is? Zeker in deze tijd.

In alle reacties onder de eerder genoemde LinkedIn post herkende ik nog een zorg. Het begrip ‘schaamte’ wordt veelvuldig gebruikt. Ik kwam in alle discussies dit tegen:

– schaamte voor je lichaam vanwege een negatieve kijk erop

– verlegenheid om vragen te stellen over bloot en je zich ontwikkelende lichaam

– de natuurlijk aanwezige schaamte bij kinderen

In het gesprek worden al deze vormen van schaamte echter op één hoop gegooid, met het programma als een oplossing. Maar een lage eigenwaarde vraagt bevestiging, liefde en erkenning. Verlegenheid rondom het onderwerp zou op deze manier deels opgelost kunnen worden. De vraag is echter of je daarmee geen schade toebrengt aan iets goeds in een kind: de natuurlijke bescherming van een kind ten opzichte van dat waar hij nog niet aan toe is. In een gezin of kleine setting kan voorlichting aangepast worden; waar is je kind aan toe?

Mooi dat onder de post op LinkedIn reacties stonden van mensen die in hun eigen gezin aandacht besteden aan verlegenheid, aan ontwikkelingen in je lichaam, aan het geïdealiseerde lichaamsbeeld in media.

Laten we, hoe we dan ook over dit programma denken, in ieder geval met elkaar werken aan een wereld vol gezinnen die veiligheid bieden. Veiligheid om al je vragen te stellen. Veiligheid omdat je in je gezin leert over je lichaam, over alle veranderingen. Veiligheid omdat je in je gezin leert wat een normale verwachting van je lijf is. En vooral, om het met Edson en Gerben te zeggen, dat iedereen uniek en oké is, precies zoals hij of zij is.

---

[1] https://www.nporadio1.nl/nieuws-en-co/onderwerpen/73281-2021-03-04-kinderen-mogen-in-gewoon-bloot-letterlijk-het-hemd-van-het-lijf-vragen

[2] https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6774357695613997056/?commentUrn=urn%3Ali%3Acomment%3A(activity%3A6773939287118401536%2C6774357681370140672)

[3] https://www.rutgers.nl/nieuws-opinie/blogarchief/blog-trotseer-je-g%C3%AAne-het-belang-van-het-kind